Stress is een woord dat regelmatig gebruikt wordt. We gebruiken het vaak met betrekking op onszelf, als we druk zijn of veel druk ervaren. Ook kun je sommige spannende situaties als stressvol ervaren. Niet alleen wij mensen, maar ook dieren (en dus ook honden) kunnen stress ervaren. Stress is een lichamelijke reactie. In deze blog vertel ik je graag meer over hoe deze reactie in zijn werk gaat, hoe je stress bij je hond kan herkennen en wat het gevolg kan zijn van stress.

Verschil tussen tijdelijke en langdurige stress

Stress is een reactie van het lichaam, waarbij er allerlei stofjes worden aangemaakt. Die reactie wordt veroorzaakt door een stresserende prikkel (dit noemen we ook wel stressor) uit de omgeving, zoals bijvoorbeeld een bedreiging. Een hond die je spannend vindt bijvoorbeeld. Die prikkel kan iets fysieks zijn, maar kan ook psychologisch; denk aan het ervaren van veel mentale druk bijvoorbeeld.

Er zijn twee vormen van stress te onderscheiden, namelijk acute en chronische stress. Acute stress betekent dat het stress is die kort aanhoudt en daarna ook weer afneemt omdat de prikkel die de reactie veroorzaakt verdwijnt. Zoals wanneer je hond bijvoorbeeld schrikt van een wegrennende kat. Chronische stress, zoals de naam al zegt, is langdurige stress. In dit geval blijft de prikkel die de stress veroorzaakt aanwezig. Denk bijvoorbeeld aan een hond die spanning ervaart van de komst van een pasgeboren baby.

Acute stress

Bij acute stress wordt door het lichaam het stofje adrenaline aangemaakt. Adrenaline zorgt ervoor dat het lichaam in staat van actie wordt gesteld. Waarschijnlijk herken je zelf de veranderingen in je lichaam die je voelt onder invloed van dit hormoon. Je hart gaat sneller kloppen, je kan meer gaan zweten, je pupillen verwijden, de blaasspieren ontspannen en zo zijn er nog een aantal veranderingen, allemaal gericht op het zo snel mogelijk in actie kunnen komen van het lichaam. Dit noemen we ook wel de flight-or fight-respons, met andere woorden, klaar om te vechten of te vluchten.

Deze lichamelijke veranderingen ervaren honden ook op het moment dat ze stress ervaren! Denk maar eens aan een bezoek bij je dierenarts. Vaak zul je merken dat de hartslag van je hond ineens veel hoger ligt. Als hetgeen wat de spanning veroorzaakt weer na korte tijd verdwijnt, dan verdwijnt ook de adrenaline uit het systeem en keert het lichaam weer terug in normale staat.

Chronische stress

Het kan ook zo zijn, dat datgene wat stress veroorzaakt langere tijd aanwezig is. In dit geval zal de stressreactie van het lichaam ook aanhouden en gaat er nog een ander proces lopen. Dit noemen we de chronische stress reactie. Naast adrenaline, wat snel geproduceerd wordt, wordt er na enige tijd ook het stofje cortisol geproduceerd. Als de stress aanhoudt, dan zien we dat deze stof ook aanwezig blijft. Omdat het lichaam door de aanhoudende stress namelijk constant denkt ‘aan’ te moeten staan.

Cortisol zorgt voor allerlei nadelige lichamelijke effecten. Zo remt het het immuunsysteem, waardoor je hond sneller vatbaar is voor ziekten, onderdrukt het de spijvertering zodat je hond last kan krijgen van maag of darmen, kan het geheugen achteruit gaan, kost het veel energie en kan het ook zorgen voor depressiviteit.

Actie ondernemen?

Elke hond ervaart regelmatig wel even kortdurende stress, dat is helemaal niet erg. Denk bijvoorbeeld aan als je per ongeluk iets op de grond laat vallen, een kat die ineens voorbij rent of een persoon die onverwachts de hoek om komt rennen. Het is wel goed om op te letten in welke situaties dit is. Als dit namelijk situaties zijn die regelmatig voorkomen, is het wellicht verstandig om een aanpassing aan deze situatie te doen.

Merk je bijvoorbeeld dat elke keer als er bezoek in huis is, je hond veel spanning laat zien? Dan is het goed om rustig te gaan oefenen met bezoek zodat je hond dit minder spannend vindt. Merk je dat je hond veel stress ervaart tijdens het uitlaten van een bepaalde ronde? Probeer dan of je daar een aanpassing in kan doen door een ander rondje te lopen of het rondje proberen leuker te maken door lekkere voertjes en een leuk speeltje mee te nemen.

Hoe herken ik of mijn hond stress heeft?

Onze honden kunnen helaas niet praten. Gelukkig zijn er wel een aantal gedragingen bekend waaraan je kan zien of je hond stress ervaart. Voorbeelden hiervan zijn krabben, afschudden, gapen en neus-likken/tongelen. Zie het plaatje hieronder.

Kortdurende stress is vaak goed te herkennen aan de stress gedragingen uit het plaatje hierboven. Langdurige stress is vaak wat minder goed af te lezen. Waar je dan op kan letten zijn lichamelijke kenmerken, zoals veel ziek zijn door een verlaagde weerstand of last van de maag/darmen. Wat je vaak in het gedrag ziet is dat honden bijvoorbeeld heel lusteloos zijn, nergens zin in hebben en nergens meer op reageren. Het tegenovergestelde kun je echter ook zien! Ze kunnen ook (overdreven) op elke prikkel reageren en een beetje hyperactief zijn. Daarnaast kun je ook zien dat ze stereotiep gedrag gaan vertonen, zoals bijvoorbeeld constant achter hun eigen staart aan rennen.

Onderstaand filmpje is ook een goed voorbeeld van kortdurende stress. Veel honden, waaronder ook mijn eigen hond Matts, vinden het niet prettig om omhelst te worden of hevig geknuffeld. In onderstaand filmpje zie je dat Matts geen ontspannen lichaamshouding heeft, hij smakt aan het begin van het filmpje, hij kijkt weg en aan het eind zie je hem ook even tongelen. Het is goed om je te realiseren wat jouw hond wel of niet prettig vindt. Veel mensen gebruiken namelijk bijvoorbeeld een aai als beloning, terwijl niet elke hond dit als prettig ervaart. Let dus altijd goed op de signalen die je hond afgeeft.

Stress voorkomen

Kortdurende stress is, zoals hierboven genoemd, niet per definitie erg. Stress is pas nadelig op het moment dat het te regelmatig voorkomt en/of als het aanhoudt en omslaat in chronische stress.

Hoe kun je nu het beste ervoor zorgen dat je dit voorkomt? Allereerst is het natuurlijk van belang om goed naar je hond te kijken. Welke situaties vindt hij of zij spannend en hoe kun jij als baasje deze situaties mogelijk voorkomen of minder spannend maken. Je kunt bijvoorbeeld spannende prikkels proberen rustig op te bouwen, ervoor zorgen dat je hond meer zelfvertrouwen krijgt en werken aan een goede band tussen jou en je hond. Zorg dat je hond weet dat hij of zij op jou kan vertrouwen, dit maakt nieuwe situaties ook vaak minder spannend.

Wat verder belangrijk is, is uit onderzoek gebleken, is het gevoel van controle en voorspelbaarheid. Het gevoel dat je de situatie kan voorspellen en/of kan controleren, zorgt voor minder stress. Denk maar aan jezelf, als je het idee hebt dat je controle kan uitoefenen op een situatie, of als je weet wat er ongeveer gaat gebeuren, ben je vaak veel meer ontspannen. Dit geldt ook voor je hond. Zorg ervoor dat je hond weet wat er gaat gebeuren en/of dat hij of zij in ieder geval een gevoel van controle kan hebben.

Een voorbeeld: stel, je hond vindt bezoek spannend. Zorg er dan voor dat je een vast ritueel aanhoudt op het moment dat er bezoek is. Op die manier weet je hond wat hij of zij kan verwachten in dergelijke situaties. Wat de situatie voorspelbaar en dus minder spannend maakt, want het gaat altijd zo. Een gevoel van controle kun je bereiken door het bezoek te vragen je hond te negeren en je hond het initiatief tot contact te laten nemen. Zo leert je hond dat hij of zij zelf de controle heeft over of er wel of geen toenadering is, wat dus ook kan leiden tot minder stress in deze situatie.

• Over
• Laatste berichten

Eva

Diergedragstherapeut en eigenaresse bij Sterk in Gedrag

Laatste berichten van Eva (alles zien)

• De beste manier(en) om jouw hond iets nieuws te leren - 30 juni 2021
• STRESS! Hoe voorkom ik een ‘burn-out’ bij mijn hond? - 14 april 2021
• Je puppy leren zijn tandjes uit je spullen te houden - 10 februari 2021